Jaren geleden keek ik naar Oprah (och och, missen jullie haar ook zo vreselijk?). Will Smith was te gast. Nu ben ik geen fan van zijn films, maar zijn visie op mensen, relaties en het leven kan ik absoluut waarderen. Miss O en Will spraken over zijn kinderen en over hoe hij en zijn vrouw na de geboorte van hun oudste een soort rouwfase hebben ervaren. Ze hebben heel bewust afscheid genomen van het leven dat zij hadden voordat de kinderen er waren. Afscheid genomen van de mensen die zij waren voordat ze ouders werden. Ik kan me herinneren dat ik dit nogal Amerikaans vond destijds, maar nu ik ouder ben en zelf kinderen heb en bovendien meer thuis ben in het thema rouw, kan ik het beter begrijpen en waarderen.
In dit specifieke voorbeeld, is de lijn in werkelijkheid wellicht iets minder zwart dan uitgesproken, maar de strekking is duidelijk en heeft wat mij betreft een kern van waarheid. Feitelijk is elke verandering ook een afscheid. Hoe gewenst en fijn deze verandering ook is. Bij elke vorm van afscheid, is er sprake van rouw. Er is lichte en zware rouw. En we zijn allemaal verschillend, ervaren situaties anders en hebben andere behoeften.
Rouw zonder iemand te verliezen
Soms is de verandering absoluut niet gewenst. Zoals recent te lezen in dit artikel in Happinez. Dit stuk gaat over rouw zonder iemand verloren te hebben. Daar zijn vele voorbeelden van. Al is de term verliezen ook nogal relatief. Je kunt namelijk ook iets verliezen dat je nooit hebt gehad. Rouwen om iets dat je al jaren kwijt bent. Of rouwen om iets dat je (nog) niet kwijt bent.
Ik deelde het artikel op mijn Facebookpagina en werd geraakt door de reacties:
Inge: “Rouw om een ziek kind, levend verlies heet dat weet ik nu. In ons geval epilepsie. Voel me net als toen ik mijn vader verloor…”
Mireille: “Rouw om het steeds weer verliezen van een stuk zicht. Daardoor moet ik steeds meer inleveren aan werk, inkomen en zelfstandigheid.”
Angelique: “Rouw om mij kleine prinsesje dat eigenlijk een lief mooi prinsje blijkt te zijn (genderdysforie).”
Eveline: “Rouw om het verlies van elk contact met mijn broer en zus na het overlijden van mijn vader. En rouw omdat mijn moeder daar geen kant in kiest maar daardoor juist verder van mij af komt te staan. Waardoor ik eigenlijk na het overlijden van mijn vader los ben van mijn ouderlijk gezin.”
Natascha vatte het -onbedoeld- samen met: “Vele soorten van rouw al mogen ervaren en elke keer is het toch weer heel zwaar.”
Een stad vol ballonnen
Onlangs was ik bij een lezing van Femke van der Laan. Zij schreef een jaar lang columns in het Parool nadat haar man Eberhard van der Laan was overleden over het dagelijks leven van een gezin in rouw. Haar columns zijn een warm bad en snijden in de ziel. Pareltjes van liefde en gemis. Ze zijn gebundeld in een boek met de prachtige titel Een stad vol ballonnen. De titel verbeeldt het gegeven dat zodra iemand er niet meer is, overal herinneringen aan diegene aanwezig zijn, als ballonnen. Ze zweven door de stad, iedereen draagt er een aantal met zich mee. Als iemand leeft hoef je bij een restaurant waar je ooit samen at niet heel erg bij die herinnering stil te staan. Als het leuk was, ga je gewoon nog een keer. Als diegenen dood is, overvalt de aanblik van de gevel van dat restaurant je en wankel je. Au.
Samen
Het beeld dat wij allemaal ballonnen met ons meedragen, gevuld met liefde en herinneringen, vind ik een troostrijk beeld. We dragen allemaal rouw met ons mee, in verschillende vormen. Ik probeer mezelf aan te wennen die ballonnen bewust te zien. We dragen ze allemaal en delen in onze rouw. Het voelt misschien niet altijd zo, maar hierin zijn we samen.
